Κορυφαίοι 15 τρομακτικοί ήχοι και τα αποτελέσματά τους στον εγκέφαλο

📖 Χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά και 51 δευτ

Ο ήχος μπορεί να έχει βαθιά επίδραση στην ανθρώπινη ψυχολογία. Από τα ένστικτα επιβίωσης που προκαλούνται από δυνατούς, ανησυχητικούς θορύβους έως τους λεπτούς αλλά ανησυχητικούς τόνους που ανεβάζουν τα επίπεδα άγχους, ορισμένοι ήχοι έχουν μια ανατριχιαστική επίδραση στον εγκέφαλό μας. Σε αυτό το άρθρο, θα εξερευνήσουμε τους πιο τρομακτικούς ήχους στον κόσμο, εξηγώντας γιατί προκαλούν τόσο έντονες αντιδράσεις εμβαθύνοντας στις ηχητικές συχνότητες, την ψυχολογία και τις ενστικτώδεις αντιδράσεις του εγκεφάλου.

Ωστόσο, ας βάλουμε πρώτα όλον αυτόν τον τρομακτικό θόρυβο σε μια ψυχολογική προοπτική.

Κινηματογραφικές προσεγγίσεις σε τρομακτικούς ήχους

Στον κινηματογράφο τρόμου, η σχεδίαση ήχου είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για την πρόκληση φόβου και αγωνίας. Οι κινηματογραφιστές χρησιμοποιούν μια σειρά τεχνικών για να χειριστούν τον ήχο προκειμένου να εντείνουν τη συναισθηματική εμπειρία. Θόρυβοι χαμηλής συχνότητας, όπως βουητά ή βαθιά drones, χρησιμοποιούνται συχνά για να δημιουργήσουν ένα αίσθημα ανησυχίας, ακόμα κι αν η πηγή του ήχου δεν είναι αμέσως ξεκάθαρη. Αυτοί οι ήχοι χαμηλής συχνότητας είναι ελάχιστα αισθητές, αλλά προκαλούν μια σωματική αίσθηση που ενισχύει το φόβο και το άγχος. Οι σκηνοθέτες τρόμου χρησιμοποιούν επίσης συχνά τη σιωπή, επιτρέποντας σε ήσυχες στιγμές να δημιουργήσουν σασπένς προτού ένας ξαφνικός, δυνατός θόρυβος (ένα jump scare) σοκάρει το κοινό.

Επιπλέον, ο μη γραμμικός ήχος - θόρυβοι που δεν ακολουθούν προβλέψιμα μοτίβα, όπως παραμορφωμένοι ψίθυροι ή παράφωνη μουσική - μπορεί να αποπροσανατολίσουν τον θεατή και να προκαλέσουν δυσφορία. Στα κλασικά έργα όπως το The Shining και το Psycho, τα βιολιά που ουρλιάζουν ή οι απόκοσμες τονικές αλλαγές ενισχύουν τη συναισθηματική ένταση δημιουργώντας ακουστικό στρες. Οι κινηματογραφιστές παίζουν επίσης με διηγητικό και μη ήχο. Για παράδειγμα, ένας χαρακτήρας μπορεί να ακούσει μια σανίδα δαπέδου που τρίζει, η οποία είναι διηγητική (μέρος του κόσμου της ταινίας), αλλά αυτός ο ήχος μπορεί να ενισχυθεί ή να παραμορφωθεί για την εμπειρία του κοινού, κάνοντάς το εκνευριστικό. Οι ταινίες τρόμου βασίζονται στην εκμετάλλευση αυτών των ακουστικών ενδείξεων για να μετατρέψουν τους κατά τα άλλα κοσμικούς ήχους σε όργανα φόβου, βυθίζοντας τον θεατή στην ατμόσφαιρα της ταινίας.

Γιατί οι άνθρωποι αγαπούν να παρακολουθούν ταινίες τρόμου

Παρά το φόβο και το άγχος που προκαλούν οι ταινίες τρόμου, πολλοί άνθρωποι έλκονται από αυτές. Ψυχολογικά, η παρακολούθηση τρόμου επιτρέπει στα άτομα να βιώνουν φόβο σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Αυτή η αίσθηση ελέγχου είναι κρίσιμη γιατί ο εγκέφαλος γνωρίζει ότι ο φόβος προσομοιώνεται και μπορεί να εξερευνήσει με ασφάλεια έντονα συναισθήματα χωρίς πραγματικό κίνδυνο. Η αμυγδαλή - υπεύθυνη για την επεξεργασία του φόβου - γίνεται ιδιαίτερα ενεργή κατά τη διάρκεια σκηνών τρόμου, απελευθερώνοντας αδρεναλίνη και ενδορφίνες, τις ίδιες χημικές ουσίες που σχετίζονται με την απόκριση μάχης ή φυγής. Αυτό το κύμα αδρεναλίνης προσφέρει μια συγκίνηση, την οποία μερικοί άνθρωποι βρίσκουν συναρπαστικό. Το σώμα παράγει επίσης ντοπαμίνη, δίνοντας στον εγκέφαλο μια αίσθηση επιβράβευσης μόλις τελειώσει η απειλή (σε αυτήν την περίπτωση, η ταινία τρόμου).

Επιπλέον, οι ταινίες τρόμου δίνουν στους θεατές την ευκαιρία να αντιμετωπίσουν τα άγχη τους έμμεσα. Ορισμένοι ψυχολόγοι προτείνουν ότι οι ταινίες τρόμου προσφέρουν μια μορφή συναισθηματικής κάθαρσης, επιτρέποντας στους ανθρώπους να επεξεργάζονται βαθιά ριζωμένους φόβους ή κοινωνικά ζητήματα με μια μεταφορική έννοια. Για παράδειγμα, μια ταινία με ζόμπι μπορεί να αντανακλά φόβους για πανδημίες ή κοινωνική κατάρρευση. Άλλοι απολαμβάνουν τη φρίκη επειδή λειτουργεί ως «ασφαλής φόβος», όπου τα άτομα μπορούν να συνδεθούν με κοινές εμπειρίες φόβου, ενισχύοντας τις κοινωνικές σχέσεις. Παραδόξως, το να παρακολουθείτε κάτι τρομακτικό σε ένα ομαδικό περιβάλλον μπορεί πραγματικά να καλλιεργήσει αισθήματα ασφάλειας και κοινότητας. Ο συνδυασμός συναισθηματικής απελευθέρωσης, αναζήτησης συγκίνησης και κοινωνικού δεσμού εξηγεί γιατί οι ταινίες τρόμου έχουν αφοσιωμένο θαυμαστές, παρά την συχνά τρομακτική φύση τους.

Και αν τολμήσετε να συνεχίσετε, ας προχωρήσουμε στο διάγραμμα. Εδώ είναι οι 15 πιο τρομακτικοί ήχοι.

1. Κραυγές στενοχώριας

Οι κραυγές—είτε από άνθρωπο είτε από ζώο—είναι παγκοσμίως τρομακτικές.Προκαλούν μια στιγμιαία απόκριση μάχης ή φυγής, καθώς ο εγκέφαλος συνδέει τις κραυγές με τον κίνδυνο ή την αγωνία. Ο λόγος που οι κραυγές είναι τόσο ανησυχητικές έγκειται στο συγκεκριμένο εύρος συχνοτήτων τους (μεταξύ 30 και 150 Hz) και στις σκληρές, απρόβλεπτες διαμορφώσεις που τις κάνουν να ανησυχούν. Εξελικτικά, είμαστε καλωδιωμένοι να αντιδρούμε σε αυτούς τους υψηλούς, διαπεραστικούς ήχους, καθώς μπορεί να σηματοδοτούν μια άμεση απειλή.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Όταν ακούμε μια κραυγή, η αμυγδαλή μας - το κέντρο επεξεργασίας του φόβου του εγκεφάλου - ανάβει, πυροδοτώντας ένα κύμα αδρεναλίνης και κορτιζόλης. Αυτή η γρήγορη απόκριση προετοιμάζει το σώμα είτε να ξεφύγει από την κατάσταση είτε να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο κατά μέτωπο.

2. Τρίζουν οι πόρτες ή τα δάπεδα

Το αργό, εσκεμμένο τρίξιμο μιας πόρτας ή μιας σανίδας δαπέδου είναι συνώνυμο του σασπένς και του τρόμου στις ταινίες τρόμου. Αυτοί οι ήχοι είναι συχνά απόκοσμοι επειδή είναι χαμηλής συχνότητας, αδόμητοι θόρυβοι, τους οποίους ο εγκέφαλός μας παλεύει να προβλέψει. Το απρόβλεπτο των ήχων που τρίζουν δημιουργεί μια αίσθηση προαισθήματος, καθώς συνδέουμε αυτούς τους θορύβους με κάτι ύπουλο ή απειλητικό που κρύβεται κοντά.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Οι ήχοι χαμηλής συχνότητας ενεργοποιούν τα κυκλώματα φόβου του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στις υποφλοιώδεις περιοχές, κάνοντάς μας να νιώθουμε άβολα. Ο εγκέφαλός μας ερμηνεύει το τρίξιμο ως πιθανό σημάδι ότι κάτι ή κάποιος κινείται κρυφά, αυξάνοντας την επίγνωσή μας για το περιβάλλον.

3. Ψίθυροι στο σκοτάδι

Οι ψίθυροι, ειδικά σε σκοτεινό ή άγνωστο περιβάλλον, μπορεί να είναι βαθιά ενοχλητικοί. Οι ψιθυρισμένοι ήχοι συχνά μεταφέρουν μυστικότητα ή άγνωστη παρουσία και συνήθως ενισχύονται σε ήσυχα περιβάλλοντα. Λόγω της απαλής έντασης τους, οι ψίθυροι μας αναγκάζουν να εστιάσουμε περισσότερο στον ήχο, κάνοντάς μας να συνειδητοποιήσουμε περισσότερο την ευπάθειά μας.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Ο ψίθυρος ενεργοποιεί τον ακουστικό φλοιό και εμπλέκει το σύστημα νευρώνων-καθρέφτη του εγκεφάλου, κάτι που μας κάνει να προσπαθούμε ενστικτωδώς να κατανοήσουμε το μήνυμα. Η ασάφεια των ψίθυρων, σε συνδυασμό με την κοντινή τους εγγύτητα στα αυτιά μας, δημιουργεί μια αίσθηση οικειότητας που μπορεί να αισθάνεται απειλητική.

4. Συχνότητες Infrasonic

Ο υπέρηχος—ηχητικά κύματα κάτω των 20 Hz—δεν μπορεί να ακουστεί, αλλά εξακολουθεί να γίνεται αισθητός από το σώμα. Αυτοί οι ήχοι χαμηλής συχνότητας συνδέονται συχνά με φυσικές καταστροφές, όπως σεισμούς ή ηφαιστειακές εκρήξεις, και συνδέονται με την αίσθηση του τρόμου. Ο υπέρηχος είναι γνωστό ότι προκαλεί αισθήματα ναυτίας, δυσφορίας και ακόμη και παραισθήσεων σε ορισμένες περιπτώσεις.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Τα υπερηχητικά κύματα μπορούν να αντηχούν με μέρη του ανθρώπινου σώματος, συμπεριλαμβανομένων των ματιών και των εσωτερικών οργάνων, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι αναφέρουν συναισθήματα τρόμου ή παραφυσικές εμπειρίες όταν εκτίθενται σε αυτά. Ο εγκέφαλος μπορεί να ερμηνεύσει αυτές τις αισθήσεις ως σημάδι κινδύνου, παρόλο που δεν μπορούμε να ακούσουμε συνειδητά τον ήχο.

5. Ξαφνικά δυνατά χτυπήματα ή εκρήξεις

Ξαφνικοί, δυνατοί ήχοι —όπως κτυπήματα ή εκρήξεις— έχουν σχεδιαστεί για να μας τρομάζουν. Αυτοί οι θόρυβοι ενεργοποιούν τους μηχανισμούς επιβίωσης του εγκεφάλου, καθώς οι ξαφνικές αλλαγές στα επίπεδα ήχου συχνά συνδέονται με άμεσες απειλές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ταινίες τρόμου χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τα jump scares: εκμεταλλεύονται την τάση του εγκεφάλου μας να αντιδρά γρήγορα σε απότομους θορύβους.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Η ένταση και το απροσδόκητο κτυπήματα ενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας έξαρση της αδρεναλίνης. Το σώμα προετοιμάζεται για μάχη ή φυγή μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, κάνοντας αυτούς τους ήχους τόσο σωματικούς όσο και πνευματικούς ταραχώδεις.

6. The Hum of Electrical Appliances (Ηλεκτρομαγνητικός Θόρυβος)

Το χαμηλό, συνεχές βουητό, συχνά από ηλεκτρικές συσκευές ή μηχανήματα, μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται αναστατωμένοι με την πάροδο του χρόνου.Αυτός ο ήχος είναι συχνά μονότονος και επίμονος, δυσκολεύοντας τον εγκέφαλο να αγνοήσει. Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτός ο τύπος θορύβου διαταράσσει τους φυσικούς ρυθμούς του εγκεφάλου και μπορεί να προκαλέσει κόπωση, άγχος ή ακόμα και πονοκεφάλους.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Οι σταθεροί ήχοι χαμηλής συχνότητας μπορεί να υπερδιεγείρουν το ακουστικό σύστημα του εγκεφάλου, δημιουργώντας μια μορφή αισθητηριακής υπερφόρτωσης. Η αδυναμία διαφυγής από αυτές τις συχνότητες μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία και δυσφορία, συμβάλλοντας σε μια γενική αίσθηση άγχους.

7. Ζώο γρυλίζει

Το βαθύ, εντερικό γρύλισμα ενός αρπακτικού είναι ένας από τους πιο αρχέγονους ήχους που μπορεί να προκαλέσει φόβο στους ανθρώπους. Τα γρυλίσματα σηματοδοτούν επιθετικότητα ή επικείμενο κίνδυνο και ο εγκέφαλός μας αντιδρά ενστικτωδώς για να μας προστατεύσει από πιθανές απειλές. Οι χαμηλές συχνότητες των βρυχηθμών, σε συνδυασμό με την τραχιά, δονούμενη υφή τους, τα κάνουν να ακούγονται απειλητικά.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Οι βρυχηθμοί διεγείρουν την αμυγδαλή και απελευθερώνουν ορμόνες του στρες όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη. Αυτοί οι ήχοι συνδέονται με τα ένστικτα επιβίωσης και η άμεση απάντησή μας είναι να δραπετεύσουμε ή να προετοιμαστούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας.

8. Κλάμα μωρού

Αν και συνήθως δεν συνδέεται με τον τρόμο, ο ήχος ενός μωρού που κλαίει μπορεί να προκαλέσει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις. Το κλάμα ενεργοποιεί το ένστικτο του φροντιστή, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις -όπως όταν είναι επίμονο ή σε έναν ήσυχο, σκοτεινό χώρο- μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα έντασης ή ανικανότητας.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Τα κλάματα του μωρού ενεργοποιούν το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου, ειδικά την πρόσθια νησίδα, η οποία ασχολείται με την ενσυναίσθηση και τις συναισθηματικές αντιδράσεις. Η παρατεταμένη έκθεση σε αυτόν τον ήχο μπορεί να προκαλέσει στρες και άγχος, ιδιαίτερα εάν τα κλάματα δεν μπορούν να ανακουφιστούν.

9. ΥψηλήPitched Ανατροφοδότηση ή Screeching

Η ανατροφοδότηση ή οι ήχοι που ουρλιάζουν, όπως αυτοί από ένα μικρόφωνο, είναι ενοχλητικοί λόγω του υψηλού τόνου και της ανωμαλίας τους. Αυτοί οι ήχοι εμπίπτουν σε ένα εύρος συχνοτήτων που είναι σκληρό για τα αυτιά και δύσκολο να επεξεργαστεί ο εγκέφαλος, καθιστώντας τους άβολους και ακόμη και επώδυνους.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Οι θόρυβοι υψηλής έντασης επεξεργάζονται ως σήματα κινδύνου από τον ακουστικό φλοιό, γι' αυτό μπορεί να προκαλέσουν σωματική δυσφορία και άγχος. Ο εγκέφαλος ερμηνεύει αυτούς τους ήχους ως αιχμηρούς ή επιβλαβείς, προκαλώντας μια προστατευτική απόκριση για να απομακρυνθούμε από την πηγή.

10. Rumbling Thunder

Το χαμηλό, μακρινό βουητό της βροντής προκαλεί συχνά φόβο επειδή σηματοδοτεί την προσέγγιση μιας καταιγίδας, η οποία θα μπορούσε να φέρει κίνδυνο. Τα βαθιά, κυλιόμενα ηχητικά κύματα της βροντής, ειδικά όταν είναι παρατεταμένα, μπορούν να δημιουργήσουν μια αίσθηση επικείμενης καταστροφής, καθώς σηματοδοτούν την παρουσία μιας δύναμης πέρα ​​από τον ανθρώπινο έλεγχο.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Ο εγκέφαλος συνδέει τη βροντή με τον κίνδυνο λόγω των εμπειριών του παρελθόντος με καταιγίδες. Τα βαθιά ηχητικά κύματα αντηχούν στον πυρήνα του σώματος, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα ευαλωτότητας και αρχέγονου φόβου, ακόμη και όταν είμαστε ασφαλείς σε εσωτερικούς χώρους.

11. Βήματα σε έναν άδειο διάδρομο

Το να ακούτε αργά, εσκεμμένα βήματα σε έναν άδειο διάδρομο μπορεί να είναι μια από τις πιο ανησυχητικές εμπειρίες, ειδικά όταν η πηγή του ήχου είναι άγνωστη. Το ρυθμικό αλλά ακανόνιστο μοτίβο των βημάτων μπορεί να προκαλέσει άγχος, καθώς ο εγκέφαλος προσπαθεί να προσδιορίσει αν ο ήχος είναι φίλος ή εχθρός.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Τα βήματα πυροδοτούν αυξημένη εγρήγορση και άμεση επιθυμία εντοπισμού της πηγής. Όταν η πηγή του ήχου είναι διφορούμενη, τα κέντρα άγχους του εγκεφάλου ενεργοποιούνται, δημιουργώντας μια αίσθηση τρόμου.

12.Παραμορφωμένες φωνές

Οι παραμορφωμένες φωνές, είτε μέσω της τεχνολογίας είτε με αφύσικα μέσα, έχουν μια ιδιαίτερα ανησυχητική επίδραση στους ανθρώπους. Αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλος είναι συντονισμένος ώστε να κατανοεί τα πρότυπα ανθρώπινης ομιλίας και όταν αυτά τα μοτίβα αλλοιώνονται ή διαταράσσονται, γίνεται σύγχυση και ανησυχία.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Οι παραμορφωμένες φωνές δημιουργούν μια γνωστική ασυμφωνία που δυσκολεύει τον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τον ήχο ως ανθρώπινο. Αυτή η σύγχυση προκαλεί ένα αίσθημα ανησυχίας, καθώς ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται την αλλοιωμένη φωνή ως αφύσικη ή απειλητική.

13. Αλυσίδες τσούγκρισμα ή μεταλλικοί ήχοι

Ο ήχος των αλυσίδων που τσουγκρίζουν ή σέρνουν μέταλλο συνδέεται συχνά με φυλάκιση ή περιορισμό, κάτι που προκαλεί μια βαθιά αίσθηση φόβου. Αυτοί οι ήχοι είναι συχνά αργοί, μεθοδικοί και βαρείς, ενισχύοντας τη συσχέτισή τους με τον αγώνα ή τον κίνδυνο.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Τα μεταλλικά τσιμπήματα ή οι ήχοι που σύρουν ενεργοποιούν τα δίκτυα συσχέτισης του εγκεφάλου, συνδέοντας τον ήχο με εικόνες παγίδευσης ή κινδύνου. Αυτό ενισχύεται από πολιτιστικές απεικονίσεις αλυσίδων ως συμβόλων φυλάκισης.

14. Στατικός θόρυβος (Λευκός θόρυβος)

Αν και ο λευκός θόρυβος μπορεί να ηρεμήσει σε μικρές δόσεις, η παρατεταμένη έκθεση σε στατικούς ή συριγμούς ήχους, όπως αυτός από μη συντονισμένα ραδιόφωνα ή τηλεοράσεις, μπορεί να προκαλέσει άγχος ή δυσφορία. Η τυχαιότητα και η έλλειψη μοτίβου το κάνουν ενοχλητικό στον εγκέφαλο.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Ο στατικός θόρυβος στερείται ρυθμού ή προβλεψιμότητας, γεγονός που εμποδίζει τον εγκέφαλο να χαλαρώσει. Αυτός ο ήχος μπορεί να δημιουργήσει πνευματική κόπωση καθώς ο εγκέφαλος προσπαθεί να κατανοήσει τον θόρυβο, προκαλώντας άγχος με την πάροδο του χρόνου.

15. Ήχοι καρδιακών παλμών

Ο ήχος ενός καρδιακού παλμού, ειδικά αν είναι ενισχυμένος ή ακανόνιστος, μπορεί να γίνει ολοένα και πιο απόκοσμος όταν ακούγεται εκτός πλαισίου. Αυτός ο ήχος μιμείται τον εσωτερικό ρυθμό του σώματος, αλλά, όταν ενισχύεται ή απομονώνεται, μπορεί να δημιουργήσει μια ανησυχητική υπενθύμιση της ευαλωτότητάς μας.

Επίδραση στον εγκέφαλο: Η ακρόαση ενός ακανόνιστου ή ενισχυμένου καρδιακού παλμού μπορεί να ενεργοποιήσει τα κέντρα άγχους του εγκεφάλου. Συντονιζόμαστε υποσυνείδητα με τον κανονικό ρυθμό της καρδιάς μας, οπότε όταν αυτός ο ρυθμός αλλοιώνεται ή τονίζεται, προκαλεί συναισθήματα πανικού ή δυσφορίας.

Πρόσθετες πηγές ανάγνωσης:

• Braund, Martin, The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World, 1993.

• Levitin, Daniel J., This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession, Penguin Books, 2006.

• Kumar, S., The Neural Bases of Aversive Auditory Stimuli, Oxford University Press, 2021.

• Schafer, R. Murray, The Tuning of the World, University of Pennsylvania Press, 1977.