Top 15 angstaanjagende geluiden en hun effecten op de hersenen

📖 Leestijd: 7 minuten en 51 seconden

Geluid kan een diepgaande invloed hebben op de menselijke psychologie. Van overlevingsinstincten die worden geactiveerd door luide, alarmerende geluiden tot de subtiele maar onrustbarende tonen die angstgevoelens oproepen: bepaalde geluiden hebben een huiveringwekkend effect op onze hersenen. In dit artikel onderzoeken we de engste geluiden ter wereld en leggen we uit waarom ze zulke intense reacties oproepen door in te gaan op geluidsfrequenties, psychologie en de instinctieve reacties van de hersenen.

Laten we al dit afschuwelijke lawaai echter eerst eens in een psychologisch perspectief plaatsen.

Filmische benaderingen van angstaanjagende geluiden

In horrorfilms is geluidsontwerp een van de krachtigste middelen om angst en spanning op te wekken. Filmmakers gebruiken diverse technieken om geluid te manipuleren en zo de emotionele ervaring te versterken. Laagfrequente geluiden zoals gerommel of diepe dreunen worden vaak gebruikt om een ​​gevoel van onbehagen te creëren, zelfs als de bron van het geluid niet direct duidelijk is. Deze laagfrequente tonen zijn nauwelijks waarneembaar, maar roepen een fysieke sensatie op die angst en spanning versterkt. Horrorregisseurs gebruiken ook vaak stilte, waardoor rustige momenten de spanning opbouwen voordat een plotseling, hard geluid (een jumpscare) het publiek laat schrikken.

Daarnaast kan niet-lineair geluid – geluiden die geen voorspelbare patronen volgen, zoals vervormd gefluister of dissonante muziek – de kijker desoriënteren en een gevoel van ongemak oproepen. In klassiekers als The Shining en Psycho versterken krijsende violen of griezelige toonverschuivingen de emotionele intensiteit door auditieve stress te creëren. Filmmakers spelen ook met diegetisch en niet-diegetisch geluid. Een personage kan bijvoorbeeld een krakende vloerplank horen, wat diegetisch is (onderdeel van de filmwereld), maar dit geluid kan voor de kijker versterkt of vervormd worden, waardoor het onrustwekkend wordt. Horrorfilms maken gebruik van deze auditieve signalen om anderszins alledaagse geluiden om te zetten in instrumenten van angst, waardoor de kijker volledig in de sfeer van de film wordt ondergedompeld.

Waarom mensen graag naar horrorfilms kijken

Ondanks de angst en onrust die horrorfilms oproepen, voelen veel mensen zich erdoor aangetrokken. Psychologisch gezien stelt het kijken naar horrorfilms mensen in staat om angst te ervaren in een gecontroleerde omgeving. Dit gevoel van controle is cruciaal, omdat de hersenen weten dat de angst gesimuleerd is en ze op een veilige manier intense emoties kunnen verkennen zonder echt gevaar. De amygdala – verantwoordelijk voor het verwerken van angst – wordt tijdens horrorscènes zeer actief en maakt adrenaline en endorfine vrij, dezelfde chemicaliën die geassocieerd worden met de vecht-of-vluchtreactie. Deze adrenalinepiek zorgt voor een kick, die sommige mensen opwindend vinden. Het lichaam produceert ook dopamine, wat de hersenen een belonend gevoel geeft zodra de dreiging (in dit geval de horrorfilm) voorbij is.

Bovendien bieden horrorfilms kijkers de kans om hun angsten indirect onder ogen te zien. Sommige psychologen suggereren dat horrorfilms een vorm van emotionele catharsis bieden, waardoor mensen diepgewortelde angsten of maatschappelijke problemen op een metaforische manier kunnen verwerken. Een zombiefilm kan bijvoorbeeld angsten voor pandemieën of een maatschappelijke ineenstorting weerspiegelen. Anderen genieten van horror omdat het fungeert als een 'veilige vorm van schrik', waarbij individuen een band kunnen opbouwen door gedeelde angstervaringen, wat sociale contacten versterkt. Paradoxaal genoeg kan het samen kijken naar iets angstaanjagends juist gevoelens van veiligheid en saamhorigheid bevorderen. De combinatie van emotionele ontlading, sensatiezucht en sociale verbondenheid verklaart waarom horrorfilms, ondanks hun vaak angstaanjagende karakter, een toegewijde schare fans hebben.

En als je durft door te gaan, laten we dan verdergaan met de lijst. Hier zijn de 15 meest angstaanjagende geluiden.

1. Noodkreten

Geschreeuw – of het nu van een mens of een dier komt – is universeel angstaanjagend.Ze roepen een onmiddellijke vecht-of-vluchtreactie op, omdat de hersenen geschreeuw associëren met gevaar of angst. De reden waarom geschreeuw zo alarmerend is, ligt in het specifieke frequentiebereik (tussen 30 en 150 Hz) en de ruwe, onvoorspelbare modulaties die het verontrustend maken. Evolutionair gezien zijn we geprogrammeerd om te reageren op deze hoge, doordringende geluiden, omdat ze een onmiddellijke bedreiging kunnen signaleren.

Effect op de hersenen: Wanneer we een schreeuw horen, licht onze amygdala – het centrum in de hersenen dat angst verwerkt – op, wat een golf adrenaline en cortisol teweegbrengt. Deze snelle reactie bereidt het lichaam voor om ofwel aan de situatie te ontsnappen, ofwel het gevaar rechtstreeks onder ogen te zien.

2. Krakende deuren of vloeren

Het langzame, doelbewuste gekraak van een deur of vloerplank staat in horrorfilms synoniem voor spanning en angst. Deze geluiden zijn vaak griezelig omdat het laagfrequente, ongestructureerde geluiden zijn die onze hersenen moeilijk kunnen voorspellen. De onvoorspelbaarheid van krakende geluiden creëert een gevoel van onheilspellendheid, omdat we deze geluiden associëren met iets sluws of dreigends dat in de buurt op de loer ligt.

Effect op de hersenenLaagfrequente geluiden activeren de angstcircuits in de hersenen, met name in de subcorticale gebieden, waardoor we ons ongemakkelijk voelen. Onze hersenen interpreteren gekraak als een mogelijk teken dat iets of iemand zich stiekem beweegt, waardoor we alerter worden op onze omgeving.

3. Fluisteringen in het donker

Fluisteringen, vooral in een donkere of onbekende omgeving, kunnen erg verontrustend zijn. Gefluisterde geluiden duiden vaak op geheimzinnigheid of een onbekende aanwezigheid en worden meestal versterkt in stille omgevingen. Door hun zachte volume dwingen fluisteringen ons om ons beter op het geluid te concentreren, waardoor we ons meer bewust worden van onze kwetsbaarheid.

Effect op de hersenenFluisteren activeert de auditieve cortex en het spiegelneuronensysteem van de hersenen, waardoor we instinctief proberen de boodschap te begrijpen. De ambiguïteit van gefluister, in combinatie met de nabijheid ervan tot onze oren, creëert een gevoel van intimiteit dat bedreigend kan aanvoelen.

4. Infrasone frequenties

Infrasound – geluidsgolven met een frequentie lager dan 20 Hz – is niet hoorbaar, maar wel voelbaar. Deze laagfrequente geluiden worden vaak geassocieerd met natuurrampen, zoals aardbevingen of vulkaanuitbarstingen, en roepen een gevoel van angst op. Infrasound kan in sommige gevallen misselijkheid, ongemak en zelfs hallucinaties veroorzaken.

Effect op de hersenenInfrasone golven kunnen resoneren met delen van het menselijk lichaam, waaronder de ogen en interne organen. Dit kan verklaren waarom mensen gevoelens van angst of paranormale ervaringen melden wanneer ze eraan worden blootgesteld. De hersenen kunnen deze sensaties interpreteren als een teken van gevaar, ook al kunnen we het geluid niet bewust horen.

5. Plotselinge harde knallen of explosies

Plotselinge, harde geluiden – zoals knallen of explosies – zijn bedoeld om ons te laten schrikken. Deze geluiden activeren de overlevingsmechanismen van de hersenen, omdat plotselinge veranderingen in geluidsniveau vaak worden geassocieerd met directe bedreigingen. Daarom maken horrorfilms zo effectief gebruik van schrikeffecten: ze benutten de neiging van onze hersenen om snel te reageren op abrupte geluiden.

Effect op de hersenenDe luidheid en onverwachtheid van knallen activeren het sympathische zenuwstelsel, wat een adrenalinepiek veroorzaakt. Het lichaam bereidt zich binnen milliseconden voor op vechten of vluchten, waardoor deze geluiden zowel fysiek als mentaal schokkend zijn.

6. Het gezoem van elektrische apparaten (elektromagnetische ruis)

Een zacht, constant gezoem, vaak afkomstig van elektrische apparaten of machines, kan mensen na verloop van tijd een ongemakkelijk gevoel geven.Dit geluid is vaak eentonig en aanhoudend, waardoor het moeilijk is voor de hersenen om het te negeren. Sommige wetenschappers geloven dat dit soort lawaai de natuurlijke ritmes van de hersenen verstoort en vermoeidheid, angst of zelfs hoofdpijn kan veroorzaken.

Effect op de hersenenConstante laagfrequente geluiden kunnen het gehoorstelsel van de hersenen overprikkelen, waardoor een vorm van sensorische overbelasting ontstaat. Het onvermogen om aan deze frequenties te ontsnappen kan leiden tot ongemak en een gevoel van onbehagen, wat bijdraagt ​​aan een algemeen gevoel van angst.

7. Dierengegrom

Het diepe, keelgeluid van een roofdier is een van de meest oerinstinctieve geluiden die angst bij mensen kunnen opwekken. Gegrom duidt op agressie of dreigend gevaar, en onze hersenen reageren instinctief om ons te beschermen tegen potentiële bedreigingen. De lage frequenties van gegrom, in combinatie met de ruwe, vibrerende klank, maken het dreigend klinken.

Effect op de hersenenGrommen stimuleert de amygdala en zorgt voor de afgifte van stresshormonen zoals cortisol en adrenaline. Deze geluiden zijn gekoppeld aan overlevingsinstincten, en onze directe reactie is om te vluchten of ons voor te bereiden op zelfverdediging.

8. Huilende baby

Hoewel het geluid van een huilende baby doorgaans niet met horror wordt geassocieerd, kan het wel degelijk intense emotionele reacties oproepen. Huilen activeert een verzorgend instinct, maar in bepaalde situaties – zoals wanneer het aanhoudend is of in een stille, donkere ruimte – kan het gevoelens van spanning of hulpeloosheid creëren.

Effect op de hersenenBabygehuil activeert het limbisch systeem van de hersenen, met name de voorste insula, die betrokken is bij empathie en emotionele reacties. Langdurige blootstelling aan dit geluid kan stress en angst veroorzaken, vooral als het gehuil niet te verzachten is.

9. Hoog-Pitched Feedback of Squeezing

Feedback of piepende geluiden, zoals die van een microfoon, zijn storend vanwege hun hoge toonhoogte en onregelmatigheid. Deze geluiden vallen in een frequentiebereik dat onaangenaam is voor de oren en moeilijk te verwerken voor de hersenen, waardoor ze onprettig en zelfs pijnlijk kunnen zijn.

Effect op de hersenenHoge tonen worden door de gehoorschors verwerkt als alarmsignalen, waardoor ze fysiek ongemak en angst kunnen veroorzaken. De hersenen interpreteren deze geluiden als scherp of schadelijk, wat een beschermende reactie op gang brengt om afstand te nemen van de geluidsbron.

10. Donderslag

Het lage, verre gerommel van de donder wekt vaak angst op, omdat het de nadering van een storm aankondigt, die gevaar kan brengen. De diepe, rollende geluidsgolven van de donder, vooral wanneer ze langdurig aanhouden, kunnen een gevoel van naderend onheil creëren, omdat ze de aanwezigheid van een kracht buiten de menselijke controle signaleren.

Effect op de hersenenDe hersenen associëren onweer met gevaar vanwege eerdere ervaringen met stormen. De diepe geluidsgolven resoneren met de kern van het lichaam, wat gevoelens van kwetsbaarheid en oerangst kan oproepen, zelfs wanneer we veilig binnenshuis zijn.

11. Voetstappen in een lege gang

Het horen van langzame, doelbewuste voetstappen in een lege gang kan een van de meest onrustbarende ervaringen zijn, vooral wanneer de bron van het geluid onbekend is. Het ritmische maar onregelmatige patroon van voetstappen kan angst opwekken, omdat de hersenen proberen te bepalen of het geluid van een vriend of een vijand afkomstig is.

Effect op de hersenenVoetstappen veroorzaken verhoogde alertheid en een onmiddellijke drang om de bron te lokaliseren. Wanneer de bron van het geluid onduidelijk is, worden de angstcentra in de hersenen geactiveerd, wat een gevoel van angst creëert.

12.Vervormde stemmen

Vervormde stemmen, of dat nu door technologie of op onnatuurlijke wijze is veroorzaakt, hebben een bijzonder verontrustend effect op mensen. Dit komt doordat de hersenen zijn afgestemd op het begrijpen van menselijke spraakpatronen, en wanneer die patronen worden veranderd of verstoord, ontstaat er verwarring en onrust.

Effect op de hersenenVervormde stemmen creëren cognitieve dissonantie, waardoor het voor de hersenen moeilijk wordt om het geluid als menselijk te verwerken. Deze verwarring veroorzaakt een gevoel van ongemak, omdat de hersenen de veranderde stem als onnatuurlijk of bedreigend ervaren.

13. Gerinkel van kettingen of metaalachtige geluiden

Het geluid van rinkelende kettingen of slepend metaal wordt vaak geassocieerd met gevangenschap of opsluiting, wat een diep gevoel van angst oproept. Deze geluiden zijn vaak langzaam, methodisch en zwaar, waardoor de associatie met strijd of gevaar wordt versterkt.

Effect op de hersenenHet geklingel van metaal of het slepen van voorwerpen activeert de associatienetwerken in de hersenen, waardoor het geluid wordt gekoppeld aan beelden van gevangenschap of gevaar. Dit wordt versterkt door culturele afbeeldingen van kettingen als symbolen van gevangenschap.

14. Statische ruis (witte ruis)

Hoewel witte ruis in kleine doses kalmerend kan werken, kan langdurige blootstelling aan statische of sissende geluiden, zoals die van slecht afgestemde radio's of tv's, angst of ongemak oproepen. De willekeurigheid en het gebrek aan patroon maken het onrustig voor de hersenen.

Effect op de hersenenStatisch geluid mist ritme en voorspelbaarheid, waardoor de hersenen zich niet kunnen ontspannen. Dit geluid kan mentale vermoeidheid veroorzaken, omdat de hersenen proberen het geluid te interpreteren, wat na verloop van tijd tot angst kan leiden.

15. Hartslaggeluiden

Het geluid van een hartslag, vooral als het versterkt of onregelmatig is, kan steeds griezeliger worden als je het los van de context hoort. Dit geluid bootst het interne ritme van het lichaam na, maar wanneer het versterkt of geïsoleerd wordt, kan het een verontrustende herinnering vormen aan onze kwetsbaarheid.

Effect op de hersenenHet horen van een onregelmatige of versterkte hartslag kan de angstcentra in de hersenen activeren. We zijn onbewust afgestemd op het regelmatige ritme van ons eigen hart, dus wanneer dat ritme verandert of wordt versterkt, roept dat gevoelens van paniek of ongemak op.

Aanvullende leesbronnen:

• Braund, Martin, Het klanklandschap: onze sonische omgeving en de stemming van de wereld, 1993.

• Levitin, Daniel J., Dit is hoe je brein reageert op muziek: de wetenschap achter een menselijke obsessie, Penguin Books, 2006.

• Kumar, S., De neurale basis van aversieve auditieve stimuli, Oxford University Press, 2021.

• Schafer, R. Murray, De stemming van de wereld, University of Pennsylvania Press, 1977.