Wat is misofonie? De geluidsgevoeligheid waar weinigen over praten

📖 Leestijd: 5 minuten en 45 seconden

Je zit in een stille kamer. Iemand in de buurt begint om de paar seconden kauwgom te kauwen, met zijn voet te tikken of zelfs zijn keel te schrapen. De meeste mensen zouden het niet merken, maar voor jou is het onmogelijk om het te negeren. Dat geluid voelt scherp en storend aan, en het is alsof het je concentratie en misschien zelfs je geduld verstoort.

Als dit je bekend voorkomt, dan ben je niet overgevoelig. Je zou last kunnen hebben van misofonie. Dit is een specifieke aandoening waarbij bepaalde alledaagse geluiden sterke emotionele reacties bij mensen oproepen.

Het is nog steeds niet erg bekend en wordt vaak verkeerd begrepen, maar zodra mensen er meer over leren, wordt alles veel duidelijker.

Laten we eens onderzoeken wat misofonie nu precies is, waarom het ontstaat, hoe de hersenen erop reageren en hoe mensen leren omgaan met een wereld vol onvermijdelijke, vaak behoorlijk harde geluiden.

Wat is misofonie precies?

De meeste mensen ergeren zich aan bepaalde geluiden, maar niet heel erg. Geluiden zoals luid kauwen of het tikken van een pen. Maar voor mensen met misofonie roepen die geluiden een sterke, automatische emotionele reactie op. Dat kan vaak aanvoelen als woede, hevige angst, irritatie of, in sommige gevallen, zelfs paniek.

Misofonie betekent letterlijk "haat tegen geluid". Het gaat echter om specifieke en vaak repetitieve geluiden, en het is geen keuze. De reactie is direct en intens, zelfs wanneer de persoon weet dat het geluid onschadelijk is en niet kwaadaardig bedoeld.

Wat is misofonie?

Een sterke afkeer van lawaai, zoals bij misofonie, is een diep emotionele en vaak fysieke reactie op specifieke prikkels. Dit zijn meestal alledaagse menselijke geluiden, zoals:

• Kauwen
• Lippen smakken
• Keel schrapen
• Sniffelen
• Pen klikken
• Vingertikken

Voor iemand zonder misofonie zullen die geluiden misschien niet eens opvallen, maar voor iemand die eraan lijdt, kunnen ze onmogelijk te negeren en bijna ondraaglijk worden.

Onderzoekers zijn het er nog steeds niet volledig over eens of misofonie een op zichzelf staande, specifieke aandoening is of onderdeel van iets anders, zoals sensorische overgevoeligheid. Maar het wordt in de neurowetenschappen en het onderzoek naar geestelijke gezondheid steeds vaker erkend als een echte, meetbare reactie.

Wanneer begint het en wie krijgt het?

Misofonie begint meestal in de kindertijd of vroege adolescentie. Sommige mensen merken het na een stressvolle gebeurtenis of een periode van verhoogde gevoeligheid, terwijl het bij anderen zich langzaam ontwikkelt gedurende hun volwassen leven.

Deze aandoening kan mensen van alle leeftijden en achtergronden treffen, en sommige studies suggereren dat het iets vaker voorkomt bij vrouwen. Opvallend genoeg kan het ook erfelijk zijn, hoewel de genetische mechanismen nog steeds worden onderzocht.

Veel mensen leven jarenlang met misofonie zonder te weten wat het is, en denken misschien dat ze gewoon prikkelbaar zijn of overdreven reageren. Maar in werkelijkheid hebben ze een neurologische reactie op een sensorische prikkel, en ze zijn zeker niet de enigen.

Triggers uit het echte leven

Misofonie wordt veroorzaakt door herhaling, ritme en context. De meeste triggers voor misofonie zijn subtiele, alledaagse geluiden die voor de meeste mensen onschadelijk lijken, maar voor iemand met deze aandoening ondraaglijk aanvoelen.

Dit zijn geen zeldzame of ongebruikelijke geluiden; vaak zijn het geluiden die je dagelijks tegenkomt, vooral in stille ruimtes zoals kantoren, klaslokalen of zelfs thuis.

Veelvoorkomende dagelijkse situaties

Uit een grootschalig onderzoek uit 2021 bleek dat de meest gemelde triggers voor misofonie kauwen, lippen smakken, keel schrapen en snuiven waren.Andere veelvoorkomende voorbeelden zijn:

• Herhaaldelijk klikken met een pen of typen op het toetsenbord
• Voetgetik, friemelen of geritsel in de kleding
• Zware ademhaling of zacht gezoem
• Het tikken van klokken, het schrapen van bestek of verre basgeluiden.

Wat een geluid tot een trigger maakt, hangt vaak af van wie het maakt en waar. Een familielid dat kauwt, kan een grotere trigger zijn dan een vreemde. Het tikken van een pen in een stille kamer voelt erger aan dan hetzelfde geluid in een drukke koffiebar.

Emotionele reacties

De emotionele reactie is vaak direct en intens. Mensen geven aan dat ze het volgende voelen:

• Geïrriteerd of opgewonden
• Angstig, gespannen of op je hoede
• Afgeleid of mentaal overbelast
• In sommige gevallen zelfs woede of paniek.

Een onderzoek met behulp van fMRI Uit onderzoek is gebleken dat mensen met misofonie een verhoogde activiteit vertonen in de anterieure insulaire cortex (AIC). Dit is Een hersenregio die verband houdt met emotionele verwerking en het detecteren van opvallende signalen bij blootstelling aan triggerende geluiden.

Het is belangrijk om te benadrukken dat deze reacties geen bewuste overreactie zijn. Ze zijn automatisch, en voor velen maakt het negeren ervan de situatie alleen maar erger. Dit kan leiden tot sociaal isolement, gespannen relaties en vermijdingsgedrag dat het dagelijks leven beïnvloedt.

Wat gebeurt er in de hersenen tijdens misofonie?

Misofonie is niet zomaar een persoonlijkheidskenmerk of een emotionele overreactie. Hersenscans tonen aan dat mensen met misofonie geluid anders verwerken, met name in hersengebieden die het gehoor verbinden met emotie en reactie op dreiging.

Hyperconnectiviteit in hersencircuits

Een van de belangrijkste betrokken gebieden is de anterieure insulaire cortex (AIC). Dit deel van de hersenen helpt je dingen op te merken en erop te reageren die emotioneel belangrijk aanvoelen, zoals pijn of walging.

In een Hersenscanstudie uit 2017Onderzoekers ontdekten dat mensen met misofonie een verhoogde activiteit in de AIC vertoonden bij het horen van triggergeluiden. Maar dat was niet alles; ze toonden ook sterkere verbindingen aan tussen de AIC en gebieden zoals de amygdala. die angst en dreiging aanpakt, en de hippocampus, waarin emotionele herinneringen worden opgeslagen.

Dit betekent dat de hersenen bij misofonie erop reageren alsof het geluid... een directe bedreiging. Het is alsof je hersenen een klein, herhalend geluid ten onrechte als iets gevaarlijks bestempelen en je systeem vervolgens overspoelen met stresssignalen.

Waarom de hersenen haperen

We weten nog steeds niet precies waarom sommige mensen deze reactie ontwikkelen, maar onderzoekers denken dat het een geval is van sensorisch-emotionele overkoppeling. Bij misofonie krijgen bepaalde geluiden een emotionele betekenis.

Deze reactie omzeilt ook het logische deel van de hersenen. Daarom kan iemand met misofonie zich overweldigd voelen door een geluid waarvan hij of zij weet dat het niet schadelijk is, en toch de emotionele reactie niet kunnen stoppen. Dit verklaart mede waarom gebruikelijke copingstrategieën, zoals het negeren van het geluid, niet werken. Het geluid blijft niet in het gehoorcentrum van de hersenen hangen. Het gaat rechtstreeks naar de emotionele kern.

Leven met misofonie

Er bestaat (nog) geen genezing voor misofonie. Maar dat betekent niet dat mensen machteloos zijn. Velen vinden manieren om hun reacties te beheersen, blootstelling aan triggers te verminderen en meer controle over hun omgeving te krijgen.

Vermijding en aanpassing

Een van de meest voorkomende strategieën is het vermijden van lawaai. Maar niet in de zin van isolatie. Het gaat erom grenzen te stellen en omgevingen te creëren die veilig en rustig aanvoelen.

Bijvoorbeeld:

• Het gebruik van ruisonderdrukkende koptelefoons in gedeelde ruimtes kan de blootstelling aan triggers verminderen zonder dat u de ruimte hoeft te verlaten.
• Het afspelen van zachte omgevingsgeluiden of natuurgeluiden kan repetitieve of scherpe geluiden maskeren zonder overprikkeling te veroorzaken.
• In groepsverband kan het uitleggen van de aandoening aan mensen die je vertrouwt, leiden tot meer begrip en flexibiliteit.

Sommige mensen passen hun ruimtes ook aan om ze akoestisch aangenamer te maken. Het toevoegen van zachte texturen, zoals vloerkleden of gordijnen, kan harde geluidsreflecties verminderen. Maar voor hardnekkigere problemen, zoals echo, voetstappen of omgevingsgeluid, Akoestische behandeling kan echt verlichting bieden.

Installeren akoestische panelen In een slaapkamer of thuiskantoor bijvoorbeeld, helpen panelen scherpe of herhalende reflecties te verminderen die geluiden intenser laten klinken. Zelfs een paar panelen kunnen de ruimte verzachten, een rustiger geluidslandschap creëren en de algehele mentale belasting verminderen.

Therapieën en technieken

Naast omgevingsstrategieën hebben sommige mensen baat bij therapie en gestructureerde copingtechnieken.

• Cognitieve gedragstherapie (CGT) kan helpen om emotionele reacties op geluid te herinterpreteren en het gevoel van hulpeloosheid te verminderen.
• Mindfulness en ademhalingsoefeningen helpen stress te reguleren op momenten dat triggers niet te vermijden zijn.
• In sommige gevallen kan blootstellingstherapie, Met professionele begeleiding kan de emotionele lading die aan specifieke geluiden is verbonden, geleidelijk worden verminderd.

Steungroepen en online communities zijn ook waardevolle plekken geworden voor het delen van ideeën, informatie en erkenning.

Waarom misofonie belangrijk is

Misofonie is niet zomaar een persoonlijke eigenaardigheid. Het beïnvloedt relaties, concentratie, zelfvertrouwen en het dagelijks functioneren. Maar omdat het onzichtbaar is en wordt veroorzaakt door geluiden die anderen nauwelijks opmerken.

Mensen met misofonie krijgen soms te horen dat ze niet zo overdreven moeten reageren, maar deze reacties negeren wat er werkelijk aan de hand is: een neurologische reactie, geen bewuste keuze. Het is een disconnectie tussen geluid en veiligheid, een disconnectie die de hersenen diep voelen.

Dit misverstand leidt tot isolatie, waardoor mensen gezamenlijke maaltijden vermijden, moeite hebben in klaslokalen of open kantoren, of opzien tegen het openbaar vervoer. Hoe meer ze zich onbegrepen voelen, hoe moeilijker het wordt om ruimte of steun te vragen.

Misofonie is een reële aandoening. Het is meetbaar in de hersenen, voelbaar in het lichaam en zeer emotioneel. Maar het hoeft iemands leven niet te bepalen.

Hoe beter we begrijpen hoe de hersenen op geluid reageren, hoe meer middelen we hebben om onze innerlijke rust te beschermen. Dat omvat therapieën, grenzen stellen en, jawel, een doordacht akoestisch ontwerp. Een kalme, evenwichtige omgeving draait niet alleen om stilte. Het gaat erom je hersenen de omstandigheden te geven die ze nodig hebben om zich veilig te voelen.

Of je nu zelf misofonie hebt of van iemand houdt die eraan lijdt, de boodschap is simpel:
Je reageert niet overdreven. En je bent niet de enige.

Aanvullende lectuur && Referenties:

• Edelstein, M., Brang, D., Rouw, R., & Ramachandran, VS (2021). Misofonie: Fysiologische onderzoeken en casusbeschrijvingen. Frontiers in Neuroscience, 15, 643609.

• Kumar, S., Tansley-Hancock, O., Sedley, W., Winston, JS, Callaghan, MF, Allen, M., ... & Griffiths, TD (2017). De hersenbasis voor misofonie. Huidige biologie, 27(4), 527–533.