Jak hałas kształtuje emocje i zachowanie

📖 Czas czytania: 4 min i 18 sek

Niektóre dźwięki wywołują uśmiech. Inne przyprawiają o gęsią skórkę. Jeden dźwięk może Cię uspokoić, a nawet przyspieszyć bicie serca.

Dźwięk przenika przez twoje ciało i dociera do mózgu, kształtując twoje samopoczucie, myślenie i reakcje. Możesz tego nie zauważać, ale twój nastrój często podąża za dźwiękami wokół ciebie.

Hałas ma wielką moc – może wywoływać stres, utrudniać koncentrację lub przywoływać wspomnienia, o których istnieniu zapomniałeś.

Przyjrzyjmy się, jak hałas wpływa na Twoje emocje i zachowanie. Przyjrzymy się naukowym podstawom dźwięku i mózgu oraz temu, co możesz zrobić, aby stworzyć lepsze, spokojniejsze środowisko akustyczne.

Jak mózg przetwarza dźwięki emocjonalnie

Nie wszystkie dźwięki działają na nas tak samo. Niektóre nas relaksują. Inne wywołują niepokój. Dzieje się tak, ponieważ mózg natychmiast na nie reaguje.

Dźwięk dociera do mózgu w ciągu 0,05 sekundy. To szybciej, niż Twoje oczy są w stanie przetworzyć to, co widzą. I nie dociera tylko do jednej części mózgu. Rozprzestrzenia się i aktywuje obszary kontrolujące pamięć, uwagę i, co najważniejsze, emocje.

Droga słuchowa i układ limbiczny

Gdy dźwięk dociera do uszu, wędruje nerwem słuchowym do pnia mózgu. Stamtąd szybko dociera do układu limbicznego. To emocjonalne jądro mózgu. Obejmuje ono ciało migdałowate, które pomaga wykrywać zagrożenia, oraz hipokamp, który łączy dźwięk ze wspomnieniami.

Dlatego płacz dziecka może wywołać napięcie, a głos bliskiej osoby może dać poczucie bezpieczeństwa, zanim jeszcze zorientujesz się, co mówi. Twój układ emocjonalny reaguje, zanim zrobi to mózg logiczny.

Dlaczego niektóre dźwięki wywołują silne emocje

Niektóre dźwięki są w nas wbudowane. Głośne huki, alarmy czy nagła cisza mogą wywołać reakcję walki lub ucieczki. To instynkt przetrwania. Mózg traktuje te dźwięki jako ostrzeżenia.

Inne dźwięki działają kojąco. Szum wody, szum wiatru w drzewach czy łagodna melodia mogą spowolnić bicie serca i pomóc w głębszym oddychaniu. Te dźwięki dają mózgowi sygnał: „jesteś bezpieczny”. To samo działa w drugą stronę. Jeśli twoje otoczenie jest pełne hałasu, twój mózg pozostaje w stanie wysokiej gotowości.

Niewidzialne ciśnienie

Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego czujesz się spięty po dniu spędzonym w hałaśliwej kawiarni lub zatłoczonym pociągu? Nawet kiedy myślimy, że go ignorujemy, hałas na nas oddziałuje. Dźwięki w tle, zwłaszcza głośne, nieprzewidywalne lub ciągłe, mogą utrzymywać mózg w stanie stresu. Z czasem, niestety, przekłada się to na stan fizyczny i emocjonalny.

Nauka o przewlekłym narażeniu na hałas

Czy zauważyłeś kiedyś, jak wyczerpujące jest spędzenie całego dnia w biurze typu open space lub przemierzanie ruchliwej ulicy pełnej trąbiących samochodów? Nawet jeśli nie zwracasz bezpośrednio uwagi na hałas, twój mózg już tak. Ciągle filtruje, blokuje i skanuje ważne informacje bez twojej zgody.

Ten stres utrzymuje układ nerwowy w stanie gotowości, a ciało w napięciu. Badania wykazały, że przewlekła ekspozycja na hałas podnosi poziom hormonów stresu, takich jak kortyzol, co z czasem może wpływać na sen, pracę serca i nastrój. Możesz myśleć, że jesteś do tego „przyzwyczajony”, ale tak naprawdę Twój mózg nigdy taki nie jest.

Badania pokazują, że osoby narażone na wysoki poziom hałasu częściej doświadczają stanów lękowych, mają problemy ze snem, a nawet wyższe ciśnienie krwi. Światowa Organizacja Zdrowia wiąże długotrwałe narażenie na hałas z chorobami układu krążenia, zwłaszcza w hałaśliwych obszarach miejskich.

Jak zmęczenie hałasem wpływa na nastrój

Hałaśliwe przestrzenie utrudniają koncentrację i podejmowanie decyzji. Zwiększają zmęczenie psychiczne, zwłaszcza podczas zadań wymagających skupienia i cierpliwości. Właśnie dlatego osoby pracujące w biurach typu open space często zgłaszają, że pod koniec dnia czują się bardziej zmęczone i rozdrażnione.

Zbyt duży hałas może również zmienić nasze zachowanie. Możemy czuć się bardziej niespokojni, drażliwi lub wyczerpani emocjonalnie. Chodzi o to, że hałas zmusza mózg do intensywniejszej pracy niż powinien.

Korzyści emocjonalne płynące z pozytywnych pejzaży dźwiękowych

Hałas może nas wyczerpać, ale dźwięk może też dodać nam otuchy. Niektóre środowiska pomagają nam czuć spokój, koncentrację, a nawet radość. Te pozytywne pejzaże dźwiękowe są nie tylko przyjemne, ale i zmieniają sposób, w jaki mózg i ciało reagują na świat.

Naturalne dźwięki i reset emocjonalny

Dźwięki natury, takie jak szum wiatru, ptaków, płynącej wody czy deszczu, działają kojąco na układ nerwowy. Obniżają tętno, napięcie mięśni i poziom hormonów stresu. Dźwięki te dają mózgowi sygnał, że wszystko jest w porządku i nie ma tu żadnego zagrożenia.

Właśnie dlatego naturalne dźwięki są wykorzystywane w aplikacjach do medytacji, terapiach i salach pooperacyjnych w szpitalach. Badania pokazują, że nawet kilka minut dźwięków natury może poprawić nastrój i zmniejszyć lęk. Pomagają one również w regeneracji mózgu. Po stresującym zadaniu lub w hałaśliwym otoczeniu, spędzenie czasu w cichym parku lub słuchanie spokojnych nagrań natury może zmniejszyć zmęczenie psychiczne.

Rola muzyki i środowisk akustycznych

Muzyka to jedno z najpotężniejszych narzędzi do wyrażania emocji. Może dodać nam energii, zrelaksować nas lub przywołać głębokie wspomnienia. Muzykoterapia jest stosowana w celu wsparcia zdrowia psychicznego, łagodzenia bólu, a nawet poprawy pamięci u osób z demencją.

Ale poza muzyką, akustyka Przestrzeń również ma znaczenie. Pomieszczenie, w którym słychać lub wzmacnia się ostre dźwięki, wydaje się szorstkie i męczące. Pomieszczenie o miękkiej, zrównoważonej akustyce wydaje się ciepłe, bezpieczne i przytulne.

Dlatego w środowiskach wrażliwych na dźwięk, takich jak szkoły, gabinety terapeutyczne i domy, zaczynają uwzględniać projektowanie akustyczne. Przestrzenie te wykorzystują miękkie materiały, zaokrąglone powierzchnie i kontrolę dźwięku otoczenia, aby pomóc ludziom poczuć się komfortowo.

Projektowanie z dźwiękiem

Jeśli dźwięk może zmieniać nasze samopoczucie, to przestrzenie, w których żyjemy i pracujemy, powinny być projektowane z myślą o dźwięku. Dobry projekt brzmi dobrze. A to może znacząco wpłynąć na to, jak bardzo czujemy się spokojni, skupieni i zintegrowani w danej przestrzeni.

Redukcja negatywnego hałasu

Pierwszym krokiem jest redukcja dźwięku, który przytłacza lub rozprasza. Twarde powierzchnie, takie jak szkło, beton i płytki, odbijają dźwięk, przez co pomieszczenia wydają się głośniejsze i bardziej chaotyczne. Z kolei miękkie powierzchnie pochłaniają nadmiar dźwięku.

Panele akustyczne to kolejny skuteczny sposób na redukcję ostrego hałasu i echa. Nie blokują one całkowicie dźwięku, ale redukują ostrość pomieszczenia. Dzięki temu mózg może się łatwiej zrelaksować, skupić lub prowadzić rozmowę bez obciążenia psychicznego.

Panele te są wykorzystywane w studiach nagraniowych i salach lekcyjnych, ale sprawdzają się również w domach z otwartą przestrzenią, gabinetach terapeutycznych, a nawet sypialniach. Drobne zmiany, takie jak dodanie materiałów dźwiękochłonnych lub zamknięcie hałaśliwych kątów, mogą znacząco poprawić komfort pomieszczenia.

Zachęcanie do pozytywnego projektowania akustycznego

Kolejnym krokiem jest dodanie dźwięku, który koi i wspiera. Może to być łagodna muzyka w tle, cichy wentylator lub delikatny szum filtrowanego białego szumu.Może to być cisza z fakturą, w której dźwięk zanika naturalnie i nie powraca gwałtownie.

W przestrzeniach przyjaznych sensorycznie, takich jak gabinety terapeutyczne, szkoły czy domy przyjazne dla osób neuroatypowych, dźwięk jest traktowany z uwagą. Takie przestrzenie unikają ostrych dźwięków i budują warstwy łagodnego, przewidywalnego dźwięku. Dzięki temu ludzie czują się bezpiecznie, pewnie i mają kontrolę.

Projektowanie z wykorzystaniem dźwięku to nie tylko redukcja hałasu. Chodzi o stworzenie środowiska, w którym mózg nie musi tak intensywnie pracować, dzięki czemu możesz czuć się swobodniej zarówno fizycznie, jak i psychicznie.

Dźwięk jest wszędzie. Jest w tle, gdy pracujesz, odpoczywasz i myślisz. Ale nigdy nie jest tylko tłem. Kształtuje to, jak się czujesz. czy to zauważasz czy nie.

Hałas może Cię wyczerpać. Może powodować zmęczenie, niepokój lub problemy z koncentracją. Ale odpowiednie dźwięki mogą Cię podnieść na duchu. Mogą uspokoić Twoje serce, pomóc Ci się skoncentrować lub przynieść poczucie spokoju.

Zrozumienie, jak dźwięk wpływa na Twoje emocje, pozwoli Ci zacząć kształtować swoje otoczenie, a nie tylko na nie reagować. Możesz zmniejszyć poziom hałasu, który Cię wyczerpuje, i otoczyć się dźwiękiem, który Cię wspiera.

Bo kiedy słuchasz swojego otoczenia, tak naprawdę słuchasz siebie!

Dodatkowe materiały i odnośniki:

• Benfield, JA, Taff, BD, Newman, P. i Smyth, J. (2014). Naturalny dźwięk ułatwia regenerację po stresie. Czasopismo Amerykańskiego Towarzystwa Akustycznego, 135(1), EL15–EL20.

• Światowa Organizacja Zdrowia. (2018). Wytyczne dotyczące hałasu w środowisku dla regionu europejskiego.