15 najstraszniejszych dźwięków i ich wpływ na mózg

📖 Czas czytania: 7 minut i 51 sekund

Dźwięk może mieć głęboki wpływ na ludzką psychikę. Od instynktu przetrwania wyzwalanego przez głośne, alarmujące dźwięki, po subtelne, ale niepokojące tony, które podnoszą poziom lęku, niektóre dźwięki wywierają mrożący krew w żyłach wpływ na nasz mózg. W tym artykule przyjrzymy się najbardziej przerażającym dźwiękom świata, wyjaśniając, dlaczego wywołują one tak intensywne reakcje, zagłębiając się w częstotliwości dźwięku, psychologię i instynktowne reakcje mózgu.

Najpierw jednak spójrzmy na ten przerażający hałas z perspektywy psychologicznej.

Kinowe podejście do przerażających dźwięków

W kinie grozy, projektowanie dźwięku jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi do wywoływania strachu i napięcia. Filmowcy stosują szereg technik manipulacji dźwiękiem, aby wzmocnić doznania emocjonalne. Dźwięki o niskiej częstotliwości, takie jak dudnienia czy głębokie drony, są często wykorzystywane do tworzenia poczucia niepokoju, nawet jeśli źródło dźwięku nie jest od razu jasne. Te dźwięki o niskiej częstotliwości są ledwo słyszalne, ale wywołują doznania fizyczne, które potęgują strach i niepokój. Reżyserzy horrorów często wykorzystują również ciszę, pozwalając, aby ciche momenty budowały napięcie, zanim nagły, głośny dźwięk (tzw. „jump scare”) zszokuje widzów.

Dodatkowo, dźwięk nieliniowy – dźwięki, które nie podążają za przewidywalnymi wzorcami, takie jak zniekształcone szepty czy dysonansowa muzyka – mogą dezorientować widza i wywoływać dyskomfort. W klasykach takich jak „Lśnienie” i „Psychoza” pisk skrzypiec lub niesamowite zmiany tonalne potęgują intensywność emocji, wywołując stres słuchowy. Filmowcy eksperymentują również z dźwiękiem diegetycznym i niediegetycznym. Na przykład, postać może słyszeć skrzypiącą podłogę, która jest diegetyczna (element świata filmu), ale dźwięk ten może być wzmacniany lub zniekształcany dla widza, czyniąc go niepokojącym. Filmy grozy wykorzystują te sygnały słuchowe, aby przekształcić zwyczajne dźwięki w instrumenty strachu, zanurzając widza w atmosferze filmu.

Dlaczego ludzie uwielbiają oglądać horrory

Pomimo strachu i niepokoju, jakie wywołują horrory, wiele osób do nich ciągnie. Z psychologicznego punktu widzenia, oglądanie horrorów pozwala doświadczać strachu w kontrolowanym środowisku. To poczucie kontroli jest kluczowe, ponieważ mózg wie, że strach jest symulowany i może bezpiecznie eksplorować intensywne emocje bez narażania się na realne niebezpieczeństwo. Ciało migdałowate – odpowiedzialne za przetwarzanie strachu – staje się bardzo aktywne podczas scen grozy, uwalniając adrenalinę i endorfiny, te same substancje chemiczne, które odpowiadają za reakcję walki lub ucieczki. Ten przypływ adrenaliny zapewnia dreszczyk emocji, który niektórzy uważają za ekscytujący. Organizm produkuje również dopaminę, dając mózgowi satysfakcjonujące doznania, gdy zagrożenie (w tym przypadku horror) mija.

Co więcej, horrory dają widzom szansę na pośrednią konfrontację z lękami. Niektórzy psychologowie sugerują, że horrory oferują formę emocjonalnego katharsis, pozwalając ludziom metaforycznie uporać się z głęboko zakorzenionymi lękami lub problemami społecznymi. Na przykład film o zombie może odzwierciedlać lęk przed pandemiami lub rozpadem społeczeństwa. Inni lubią horrory, ponieważ działają one jako „bezpieczny strach”, gdzie ludzie mogą łączyć się ze sobą poprzez wspólne doświadczenia strachu, wzmacniając więzi społeczne. Paradoksalnie, oglądanie czegoś przerażającego w grupie może w rzeczywistości wzmacniać poczucie bezpieczeństwa i wspólnoty. Połączenie emocjonalnego uwolnienia, poszukiwania dreszczyku emocji i budowania więzi społecznych wyjaśnia, dlaczego horrory mają oddaną rzeszę fanów, pomimo ich często przerażającego charakteru.

A jeśli odważysz się kontynuować, przejdźmy do tabeli. Oto 15 najstraszniejszych dźwięków.

1. Krzyki rozpaczy

Krzyki – niezależnie od tego, czy wydawane przez człowieka, czy zwierzę – są przerażające dla wszystkich.Wywołują one natychmiastową reakcję walki lub ucieczki, ponieważ mózg kojarzy krzyki z niebezpieczeństwem lub cierpieniem. Powodem, dla którego krzyki są tak alarmujące, jest ich specyficzny zakres częstotliwości (od 30 do 150 Hz) oraz ostre, nieprzewidywalne modulacje, które czynią je niepokojącymi. Ewolucyjnie jesteśmy zaprogramowani do reagowania na te wysokie, przenikliwe dźwięki, ponieważ mogą one sygnalizować bezpośrednie zagrożenie.

Wpływ na mózg: Kiedy słyszymy krzyk, nasze ciało migdałowate – ośrodek przetwarzania strachu w mózgu – aktywuje się, wyzwalając wyrzut adrenaliny i kortyzolu. Ta szybka reakcja przygotowuje organizm do ucieczki z sytuacji lub bezpośredniej konfrontacji z zagrożeniem.

2. Skrzypiące drzwi lub podłogi

Powolne, celowe skrzypienie drzwi lub deski podłogowej jest synonimem napięcia i grozy w horrorach. Dźwięki te często budzą niepokój, ponieważ są to dźwięki o niskiej częstotliwości i nieustrukturyzowane, których nasz mózg z trudem potrafi przewidzieć. Nieprzewidywalność skrzypiących dźwięków wywołuje poczucie niepokoju, ponieważ kojarzymy je z czymś podstępnym lub groźnym, czającym się w pobliżu.

Wpływ na mózgDźwięki o niskiej częstotliwości aktywują obwody strachu w mózgu, szczególnie w obszarach podkorowych, powodując uczucie niepokoju. Nasz mózg interpretuje skrzypienie jako potencjalny sygnał, że coś lub ktoś porusza się dyskretnie, zwiększając naszą świadomość otoczenia.

3. Szepty w ciemności

Szepty, zwłaszcza w ciemnym lub nieznanym otoczeniu, mogą być głęboko niepokojące. Szepty często niosą ze sobą tajemnicę lub nieznaną obecność i zazwyczaj są wzmacniane w cichym otoczeniu. Ze względu na swoją cichą głośność, szepty zmuszają nas do większego skupienia się na dźwięku, uświadamiając nam naszą wrażliwość.

Wpływ na mózgSzepty aktywują korę słuchową i angażują układ neuronów lustrzanych mózgu, co sprawia, że ​​instynktownie próbujemy zrozumieć przekaz. Niejednoznaczność szeptów, w połączeniu z ich bliskością do naszych uszu, tworzy poczucie intymności, które może wydawać się groźne.

4. Częstotliwości infradźwiękowe

Infradźwięki – fale dźwiękowe o częstotliwości poniżej 20 Hz – nie są słyszalne, ale nadal odczuwalne przez organizm. Te dźwięki o niskiej częstotliwości często towarzyszą klęskom żywiołowym, takim jak trzęsienia ziemi czy erupcje wulkanów, i wiążą się z poczuciem lęku. Wiadomo, że infradźwięki wywołują mdłości, niepokój, a w niektórych przypadkach nawet halucynacje.

Wpływ na mózgFale infradźwiękowe mogą rezonować z częściami ludzkiego ciała, w tym z oczami i narządami wewnętrznymi, co może wyjaśniać, dlaczego ludzie zgłaszają uczucie przerażenia lub doznania paranormalne po narażeniu na nie. Mózg może interpretować te doznania jako oznakę zagrożenia, mimo że nie jesteśmy w stanie świadomie usłyszeć dźwięku.

5. Nagłe głośne wybuchy lub eksplozje

Nagłe, głośne dźwięki – takie jak huki czy eksplozje – mają nas przestraszyć. Hałasy te uruchamiają w mózgu mechanizmy przetrwania, ponieważ nagłe zmiany poziomu dźwięku często wiążą się z bezpośrednim zagrożeniem. Właśnie dlatego filmy grozy skutecznie wykorzystują „jump scare”: wykorzystują one skłonność naszego mózgu do szybkiej reakcji na nagłe dźwięki.

Wpływ na mózgGłośność i nieoczekiwane wybuchy aktywują układ współczulny, powodując przypływ adrenaliny. Ciało przygotowuje się do walki lub ucieczki w ciągu milisekund, przez co dźwięki te są wstrząsające zarówno fizycznie, jak i psychicznie.

6. Szum urządzeń elektrycznych (szum elektromagnetyczny)

Cichy, ciągły szum, często pochodzący z urządzeń elektrycznych lub maszyn, może z czasem powodować uczucie niepokoju.Dźwięk ten jest często monotonny i uporczywy, przez co mózg ma trudności z jego ignorowaniem. Niektórzy naukowcy uważają, że tego typu hałas zaburza naturalny rytm mózgu i może powodować zmęczenie, niepokój, a nawet bóle głowy.

Wpływ na mózgCiągłe dźwięki o niskiej częstotliwości mogą nadmiernie stymulować układ słuchowy mózgu, powodując przeciążenie sensoryczne. Niemożność ucieczki od tych częstotliwości może prowadzić do dyskomfortu i niepokoju, przyczyniając się do ogólnego uczucia niepokoju.

7. Warczenie zwierząt

Głębokie, gardłowe warczenie drapieżnika to jeden z najbardziej pierwotnych dźwięków, które mogą wywołać strach u ludzi. Warczenie sygnalizuje agresję lub zbliżające się niebezpieczeństwo, a nasz mózg instynktownie reaguje, chroniąc nas przed potencjalnymi zagrożeniami. Niska częstotliwość warczenia w połączeniu z jego szorstką, wibrującą fakturą sprawia, że ​​brzmi ono groźnie.

Wpływ na mózgWarczenie stymuluje ciało migdałowate i uwalnia hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina. Dźwięki te są powiązane z instynktem przetrwania, a naszą natychmiastową reakcją jest ucieczka lub przygotowanie się do obrony.

8. Płacz dziecka

Choć zazwyczaj nie kojarzy się z horrorem, odgłos płaczu dziecka może wywołać silne reakcje emocjonalne. Płacz wyzwala instynkt opiekuńczy, ale w pewnych sytuacjach – na przykład gdy jest uporczywy lub gdy rozlega się w cichym, ciemnym miejscu – może wywoływać uczucie napięcia i bezradności.

Wpływ na mózgPłacz dziecka aktywuje układ limbiczny mózgu, zwłaszcza przednią część wyspy, która odpowiada za empatię i reakcje emocjonalne. Długotrwała ekspozycja na ten dźwięk może wywoływać stres i lęk, zwłaszcza jeśli płacz dziecka nie da się uspokoić.

9. Wysoki-Pitched Feedback lub pisk

Sprzężenia zwrotne lub piski, takie jak te z mikrofonu, są uciążliwe ze względu na wysoką częstotliwość i nieregularność. Dźwięki te mieszczą się w zakresie częstotliwości, który jest drażniący dla ucha i trudny do przetworzenia przez mózg, co sprawia, że ​​są nieprzyjemne, a nawet bolesne.

Wpływ na mózg:Wysokie dźwięki są przetwarzane przez korę słuchową jako sygnały niepokoju, dlatego mogą powodować fizyczny dyskomfort i lęk. Mózg interpretuje te dźwięki jako ostre lub szkodliwe, co wywołuje reakcję obronną, polegającą na odsunięciu się od źródła.

10. Grzmiący grzmot

Niski, odległy grzmot często budzi lęk, ponieważ sygnalizuje zbliżającą się burzę, która może przynieść niebezpieczeństwo. Głębokie, przetaczające się fale dźwiękowe grzmotu, zwłaszcza długotrwałe, mogą wywoływać poczucie zbliżającej się zagłady, sygnalizując obecność siły wymykającej się ludzkiej kontroli.

Wpływ na mózgMózg kojarzy grzmoty z niebezpieczeństwem, ze względu na wcześniejsze doświadczenia z burzami. Głębokie fale dźwiękowe rezonują z rdzeniem ciała, co może wywoływać uczucie bezbronności i pierwotnego strachu, nawet gdy jesteśmy bezpieczni w domu.

11. Kroki w pustym korytarzu

Słyszenie powolnych, zdecydowanych kroków w pustym korytarzu może być jednym z najbardziej niepokojących doświadczeń, zwłaszcza gdy źródło dźwięku jest nieznane. Rytmiczny, ale nieregularny rytm kroków może wywoływać niepokój, ponieważ mózg próbuje rozpoznać, czy dźwięk jest znajomy, czy wrogi.

Wpływ na mózgKroki wyzwalają wzmożoną czujność i natychmiastową potrzebę zlokalizowania źródła dźwięku. Gdy źródło dźwięku jest niejasne, aktywują się ośrodki lękowe w mózgu, wywołując uczucie lęku.

12.Zniekształcone głosy

Zniekształcone głosy, czy to za sprawą technologii, czy też nienaturalnych środków, wywierają na ludzi szczególnie niepokojący wpływ. Dzieje się tak, ponieważ mózg jest nastawiony na rozumienie ludzkich wzorców mowy, a gdy te wzorce ulegają zmianie lub zakłóceniu, stają się one mylące i niepokojące.

Wpływ na mózgZniekształcone głosy powodują dysonans poznawczy, który utrudnia mózgowi przetwarzanie dźwięku jako ludzkiego. To zamieszanie wywołuje uczucie niepokoju, ponieważ mózg odbiera zmieniony głos jako nienaturalny lub groźny.

13. Łańcuchy brzęczące lub wydające metaliczne dźwięki

Dźwięk brzęczących łańcuchów lub przeciągania metalu często kojarzy się z uwięzieniem lub zamknięciem, co wywołuje głębokie poczucie strachu. Dźwięki te są często powolne, metodyczne i ciężkie, co wzmacnia ich skojarzenie z walką lub niebezpieczeństwem.

Wpływ na mózg:Brzęk metalu lub odgłosy przeciągania aktywują sieci skojarzeniowe mózgu, łącząc dźwięk z obrazami uwięzienia lub niebezpieczeństwa. Jest to wzmacniane przez kulturowe przedstawienia łańcuchów jako symboli uwięzienia.

14. Szum statyczny (szum biały)

Chociaż biały szum może działać uspokajająco w małych dawkach, długotrwała ekspozycja na szumy lub szumy, takie jak te pochodzące z niesłyszalnego radia czy telewizora, może wywoływać niepokój lub dyskomfort. Jego chaotyczność i brak regularności sprawiają, że działa on niepokojąco na mózg.

Wpływ na mózg: Hałas statyczny jest pozbawiony rytmu i przewidywalności, co uniemożliwia mózgowi relaks. Dźwięk ten może powodować zmęczenie psychiczne, ponieważ mózg próbuje nadać mu sens, co z czasem wywołuje niepokój.

15. Dźwięki bicia serca

Dźwięk bicia serca, zwłaszcza wzmocniony lub nieregularny, może nabierać coraz bardziej upiornego brzmienia, gdy słyszymy go poza kontekstem. Dźwięk ten naśladuje wewnętrzny rytm organizmu, ale wzmocniony lub wyizolowany może stanowić niepokojące przypomnienie o naszej wrażliwości.

Wpływ na mózg:Słyszenie nieregularnego lub przyspieszonego bicia serca może aktywować ośrodki lękowe w mózgu. Podświadomie jesteśmy dostrojeni do regularnego rytmu naszego serca, więc gdy ten rytm jest zaburzony lub wzmocniony, wywołuje to uczucie paniki lub dyskomfortu.

Dodatkowe materiały do ​​czytania:

• Braund, Martin, Krajobraz dźwiękowy: nasze środowisko dźwiękowe i strojenie świata, 1993.

• Levitin, Daniel J., Oto twój mózg słuchający muzyki. Nauka o ludzkiej obsesji, Penguin Books, 2006.

• Kumar, S., Podstawy neuronalne awersyjnych bodźców słuchowych, Oxford University Press, 2021.

• Schafer, R. Murray, Strojenie świata, University of Pennsylvania Press, 1977.